Waloryzacja kontraktów budowlanych – zmiana podejścia

Jak już wielokrotnie podkreślałem, realizacja inwestycji infrastrukturalnych powoduje konieczność zaangażowania znaczących środków finansowych. Poważny problem powstaje w przypadku realizowania przez wykonawców, przede wszystkim w formule „projektuj i buduj”, kontraktów długoterminowych, gdzie wzrost cen materiałów, a dodatkowo deficyt siły roboczej, wymuszają jeszcze większe zaangażowanie finansowe, niż przewidywano w złożonej ofercie.

Powszechną praktyką było wykreślanie zapisów Warunków Kontraktowych FIDIC odnoszących się do korekty ceny z uwagi na zmianę kosztu. Tym samym, dotychczasowa linia orzecznicza, powołując się na swobodę umów, sposób kształtowania stosunków umownych, wyłączała w zasadzie możliwość ustawowej waloryzacji wynagrodzenia. Powyższe skutkowało tym, iż mimo powszechnie obowiązujących przepisów prawa, tj. art. 3571 KC, art. 3581 § 3 KC oraz art. 632 § 1 KC, trudno było wyegzekwować zmianę kontraktu w zakresie ceny z uwagi na wzrost kosztów realizacji.

Korzystną zmianę możemy zaobserwować w orzeczeniu Sądu Apelacyjnego w Warszawie z dnia 6 listopada 2017 roku, sygn. akt VI ACa 1462/13, w którym przyjęto, że wykreślanie zapisów Warunków Kontraktowych FIDIC odnoszących się do korekty ceny z uwagi na zmianę kosztu, nie wyklucza jednak sądowej modyfikacji postanowień umowy na podstawie przepisów prawa materialnego. Sąd przyjął na gruncie analizowanej sprawy, iż sytuacja na rynku sprzedaży asfaltu w okresie poprzedzającym zawarcie umowy była stabilna – wzrost cen był miarowy (od około 2 % do około 5 % rocznie co do każdego z istotnych w tej sprawie rodzajów asfaltu), a przez to przewidywalny. Tym samym, Sąd wskazał, że nie można przypisać powodowi zaniedbań przy konstruowaniu oferty, skutkujących oddaleniem powództwa. Sąd doszedł do przekonania, że powód nie miał podstaw do przewidywania wzrostu tych cen oraz jego ekonomicznych konsekwencji w postaci wzrostu kosztów wykonania umowy, poważnie przewyższających planowany zysk.

Dużą nadzieją napawają także doniesienia w zakresie waloryzacji płynące z Ministerstwa Infrastruktury, które proponuje waloryzację kontraktów infrastrukturalnych, w tym drogowych i kolejowych. Resort wraz z Generalną Dyrekcją Dróg Krajowych i Autostrad oraz spółką PKP Polskie Linie Kolejowe SA proponują comiesięczną waloryzację przyszłych umów budowlanych do wysokości 5 % ich wartości.